TÜBAL FAKTÖR

Çocuğu olmayan kadınların %25’ inde Fallop tüpleri zarar görmüştür. Yumurtalık kanalları olarak da bilinen Fallop tüpleri rahimin her iki yanından başlar ve rahim ile yumurtalıklar arasındaki bağlantıyı sağlar. Tüplerin ucundaki fimbria denen parmaksı çıkıntılar yumurtalıklardan salıverilen yumurtanın tutularak tüplere alınmasını sağlar. Tüplerin iç yapısı spermin yumurtayı döllemesine ve döllenen yumurtanın rahime tutunana dek dört beş gün boyunca yaşatılmasına elverişlidir. Fimbrialar zarar gördüğünde salınan yumurtalar tutulamaz. Tüplerin iç yapısı zarar görmüşse döllenme gerçekleşmez, tıkanıklık olduğunda ise döllenen yumurta rahime ulaşamaz.

Tüplerdeki hasarın nedenleri

Tüplerdeki tıkanıklıklar enfeksiyonlar, endometriosis ve önceden geçirilmiş ameliyatlar nedeni ile oluşabilir.

Kadında tüplere zarar veren iltihaplanmalar, cinsel yolla bulaşan gonore (bel soğukluğu) ve klamidya enfeksiyonları sonucunda oluşabildiği gibi apendisit veya kalın barsak enfeksiyonlarına bağlı olarak da oluşabilir. Gonore ve klamidya enfeksiyonları genellikle bulgu vermediğinden hastalar enfeksiyon geçirdiklerinin farkına varmayabilirler. Halbuki bu enfeksiyonlar tüplerde hasara yol açarak kısırlığa neden olur. Bu enfeksiyonların tanısı konduğunda antibiyotikler ile tedavileri kolaydır.

Bu nedenlerin dışında tüplerin cerrahi olarak bağlanmasıda gebeliği engeller.

Tüplerdeki hasarın tanısı

Çocuğu olmayan çiftlerin incelemesinde tüplerin değerlendirilmesi en önemli basamaklardan biridir. Tüplerin yapısını değerlendirebilmek için Histerosalpingografi ve Diagnostik Laparoskopi kullanılabilir.

Histerosalpingografi basit bir radyolojik incelemedir; rahim ağzından enjekte edilen özel bir boya ile rahim ve tüpler değerlendirilir. Bu işlem adet kanamasından sonraki ilk hafta içinde uygulanır.

Diagnostik laparoskopi de ise karında açılan ufak bir kesiden teleskop benzeri bir cihaz ile karın içine girilerek üreme organları değerlendirilir. Laparoskopi ile üreme organları detaylı olarak incelenir ve aynı seansda tüplerdeki yapışıklıklar giderilebilir. Özellikle yaşı ileri hastalarda diagnostik laparoskopi yapılması gereklidir ve bu işlem ertelenmemelidir.

OVULASYON FAKTÖRÜ

Çocuk sahibi olamayan kadınların %25’ inde ovulasyon (yumurtlama) düzensizlikleri vardır. Bazal vücud ısısı ölçümü ile yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediği anlaşılabilir. Kadın adet döneminin ilk gününden itibaren her sabah uyandığında derece ile ağızdan vücud ısısını ölçer ve tabloya işler. Yumurtlama gerçekleştikten hemen sonra vücut ısısı 0.5° C artar. Eğer yumurtlama gerçekleşmezse vücut ısısı değişmez. Kanda veya idrarda Luteinize hormon düzeyi belirlenerekde yumurtlama doğrulanır.

Ayrıca ultrason ile yapılan takipler ile de yumurtalıklarda ki folikül gelişimi ve yumurtlamanın olup olmadığı belirlenebilir.

Yumurtlama gerçekleşmeyen hastalarda ilaç kullanılarak folikül gelişimi ve yumurtlama sağlanır. Uygulanan tedavi ile hastaların yaklaşık %50’ si altı ay içinde gebe kalır.

SERVİKAL FAKTÖR

Rahim ağzına bağlı nedenlerde kısırlığa neden olabilir. Servikal faktörlerin belirlenebilmesi için postkoital test (cinsel ilişki sonrası test) yapılmaı önerilir. Bu test ile servikal mukus, sperm ve ikisi arasındaki ilişki değerlendirilebilir. Cinsel ilişkiden 2 – 18 saat sonra kadının serviksinden alınan mukus örneği mikroskop ile incelenir. Mukus iyi kalitede ise ve yeteri kadar hareketli sperm varsa mikroskopik incelemede ileri doğru hareketli spermler görülür.

Az sayıda hareketli sperm varlığı, sperm üretimindeki bozukluğu, spermlerin vajene ulaşımındaki veya servikal mukustaki problemi ve immunolojik bozukluğu gösterir.

Servikal mukustaki problemlere bağlı kısırlık antibiyotikler, hormonlar veya intrauterin inseminasyon aşılama ile tedavi edilebilir.

UTERİN FAKTÖR

Çocuğu olmayan kadınları %5’ inde rahimde yapısal bozukluklar, yapışıklıklar, polip ve myomlar görülür. Bunlar döllenmiş yumurtanın tutunmasını engelleyerek veya düşüklere neden olarak normal gebeliği önler.

Histerosalpingografi denen basit radyolojik inceleme ile rahimin iç yapısı değerlendirilir. Bu inceleme ile rahimdeki yapısal bozukluklar, rahim içi yapışıklıklar, polip ve myomlar belirlenebilir.

Endometriozis

Endometriozis yaptığı yapışıklıklar ve yaralarla yumurtalıkları, rahmi ve bağırsakları birbirine yapıştırarak üreme organlarının normal anatomisini bozabilir. Bu yapışıklıklar yumurtanın atılımını ve kanallar tarafından alınmasını da engelleyebilir. Bununla birlikte araştırmacılar endometriozis dokularından salgılanan bazı kimyasalların yumurtlamayı, yumurtanın sperm ile döllenmesini ve döllenmiş embryonun ana rahmine yerleşmesini engellediğini göstermişlerdir. Ayrıca endometriozisli hastalarda düşük riski daha fazladır. Endometriozis dokularından bebeğe zararlı olan kimyasal meddelerin salınması ve annenin bağışıklık sistemindeki bozukluklar düşüklere neden olabilir. Tedavi görmüş hastalarda ise bu risk artmamıştır.

Endometriozis tanısı laparoskopi ile konur ve aynı seansta cerrahi tedavi uygulanabilir

tespit yöntemleri için buraya tıklayın